کابوس جنگ های آبی

راه‌حل جامع برای کاهش تاثیرات بحران اقلیمی این است که به منازعات و فساد پایان داده شود و این تنها راه خروج از کابوس کنونی است. اما در حال حاضر، با توجه به جولان کروناویروس در جهان، بیش از همه سرمایه‌گذاری روی برنامه‌های آب، فاضلاب و بهداشت (WASH) ضروری است، پیش از آنکه خیلی دیر شود.
 
بل ترو (Bell Trew)-ایندیپندنت/ گام‌های ملموس جهانی ضرورت دارد تا مشکلاتی را چاره کند که مردم خاورمیانه با آن دست به گریبان هستند و بیش از همه اجرای برنامه‌های آب، فاضلاب و بهداشت (WASH) سازمان ملل ضروری است.

این باور که جنگ‌های آتی به جای نفت بر سر آب سرخواهد گرفت با گذشت زمان هر سال بیش از پیش به واقعیت نزدیک می‌شود، به ویژه در سراسر خاورمیانه و شمال آفریقا، مناطقی که در خط مقدم بحران‌های اقلیمی جهان قرار دارند. 

در سال جاری آب به منبع بی‌سابقه‌ای از نگرانی تبدیل شده است، چرا که جنگ‌ها، زیرساخت‌های فرسوده و در برخی موارد، فروپاشی‌های اقتصادی پیش‌بینی نشده به قطعی برق و خاموشی‌های متناوب انجامید که این مساله با توجه به افزایش بی‌سابقه دما مشکلات را دو چندان کرد.

این فرایند باعث شکل‌گیری ناآرامی‌هایی در کشورهای مختلف از سودان تا ایران شده و درگیری‌های مرزی در پی داشته است. با فرا رسیدن تابستان و بروز مشکلات دیگر، این شرایط وخیم‌تر خواهد شد. با بروز رویدادهای اقلیمی خشن در دنیایی که گرفتار ویروس کووید 19 است، ضرورت رسیدگی به مساله افزایش می‌یابد، چرا که اگر مردم دسترسی به آب سالم را از دست بدهند پیشگیری از گسترش کرونا ویروس دشوارتر خواهد شد.

با فراگیر شدن موج دوم و سوم این ویروس کشنده، نمی‌توان با بی‌تفاوتی از کنار برنامه‌های آب، فاضلاب و بهداشت (WASH) عبور کرد. در بسیاری از کشورها که واکسیناسیون سراسری در سال 2020 یا پس از آن شروع می‌شود، برنامه‌های مذکور تنها راه مقابله با این بیماری است.

لبنان در سواحل مدیترانه واقع شده و منابع غنی‌ای از کوهستان، جنگل، دریاچه و رودخانه دارد و شاید آخرین کشوری باشد که با بحران آب مواجه می‌شود. اما شگفت‌آور است که اخیرا یونیسف هشدار داد که سیستم آبرسانی لبنان در مرز فروپاشی کامل قرار دارد. تنها در چند هفته‌ آینده چهار میلیون انسان، شامل یک میلیون پناهنده، با خطر عدم دسترسی به آب سالم روبه رو خواهند بود، زیرا آبرسانی به تدریج در سراسر کشور متوقف خواهد شد. طبق برآوردهای یونیسف، در صورت فروپاشی سیستم آبرسانی لبنان، قیمت آب نجومی شده و ماهانه 200 درصد افزایش خواهد یافت و خانوارها ناگزیر باید از منابع آبی جایگزین یا خصوصی استفاده کنند. برای بسیاری از خانوارهای به شدت آسیب‌پذیر، پرداخت چنین هزینه‌ای امکان‌پذیر نخواهد بود؛ قیمت آب معادل دو برابر و نیم درآمد ماهانه‌ی خانوارها خواهد رسید. 

تنها لبنان نیست که سیستم آبی‌اش در مرز فروپاشی قرار دارد. سازمان عفو بین‌الملل در هفته جاری اعلام کرد که در ایران به سرنخ‌هایی دست یافته که نشان می‌دهد هشت معترض در سرکوب خونین معترضان به کمبود آب در استان خوزستان کشته شده‌اند. ایرانی‌ها در ده‌ها شهر مختلف به خیابان‌ها آمده‌اند تا به گسترش خشکسالی‌ای اعتراض کنند که کارشناسان محیط زیست آن را ناشی از سوءمدیریت می‌دانند.

در مرز عراق، به ویژه در جنوب این کشور، نیز کمبود آب مردم را به خیابان‌ها کشانده است. کمبود آب بارها ایجاد اختلاف بین ایران و عراق را باعث شده است. عراق برای تامین تمام آب مورد نیاز خود به رودخانه‌های فرات و دجله وابسته است و سدسازی‌های ایران برای انحراف بخشی از آب این رودخانه‌ها باعث کمبود آب در کشور همسایه شده است. منازعات مشابهی بین عراق و ترکیه نیز وجود دارد. 

سازمان ملل نسبت به بروز خشکسالی‌های شدید در سوریه نیز هشدار داده است، چرا که سطح منابع آبی، به ویژه به دلیل کم شدن آب فرات، در حال پایین رفتن است. کشور جنگ زده سوریه رتبه هفتم را در میان 191 کشوری دارد که طبق شاخصی جهانی با «فاجعه انسانی و طبیعی که می‌تواند ظرفیت پاسخگویی را در هم بشکند» روبه رو هستند.

راه‌حل جامع برای کاهش تاثیرات بحران اقلیمی این است که به منازعات و فساد پایان داده شود و این تنها راه خروج از کابوس کنونی است. اما در حال حاضر، با توجه به جولان کروناویروس در جهان، بیش از همه سرمایه‌گذاری روی برنامه‌های آب، فاضلاب و بهداشت (WASH) ضروری است، پیش از آنکه خیلی دیر شود.