علت مرگ و میر بالا به دلیل کرونا

روز 15 سپتامبر (24 شهریور) نشست خبری دفتر منطقه‌ مدیترانه شرقی سازمان بهداشت جهانی به صورت آنلاین برگزار شد؛ نشستی که علاوه بر مدیر منطقه‌ای و مدیر منطقه‌ای فوریت‌های سازمان جهانی بهداشت، به صورت خاص از دکتر سیدجعفر حسین، نماینده سازمان جهانی بهداشت در ایران دعوت کرده بود تا تمرکز این کنفرانس رسانه‌ای علاوه بر وضعیت پاندمی در منطقه (که شامل 22 کشور می‌شود)، بر وضعیت حال حاضر کرونا در ایران باشد. در این نشست بود که در مورد نظر سازمان جهانی بهداشت درخصوص واکسن‌های ساخت داخل، آثار تحریم بر توزیع واکسن و آینده پیش‌روی درگیری منطقه با همه‌گیری کووید سوال و جواب شد.  احمد المنظری، مدیر منطقه مدیترانه شرقی سازمان بهداشت جهانی در این نشست اعلام کرد که از ابتدای آغاز پاندمی تا روز 12 سپتامبر 2021 (اوایل هفته جاری) بیش از 15 میلیون مورد تاییدشده کرونا در منطقه به ثبت رسیده است و 278 هزار مرگ: «در طول چند هفته شاهد کاهش موارد کلی ابتلا و مرگ در منطقه بوده‌ایم اما موقعیت همچنان شکننده و غیرقابل پیش‌بینی است. از ابتدای پاندمی شاهد بالا رفتن موج‌ها بوده‌ایم و برای همین است که علی‌رغم کاهش اخیر در منطقه‌مان در هفته‌های گذشته، هنوز تا پایان یافتن این پاندمی راه بسیار درازی باقی مانده است.» المنظری می‌گوید که پنج کشور از میان 22 کشور منطقه شامل «مصر، قلمروی فلسطین اشغالی، سومالی، سوریه و یمن» شاهد رشد قابل توجه آمار ابتلا و مرگ‌ومیر بر اثر کرونا بوده‌اند. به گفته او یکی از موارد نگرانی، محدودیت در ارسال واکسن به کشورهای کم‌‌درآمد بوده است که سبب شده 9 کشور فاصله بسیاری با میانگین هدف سازمان جهانی بهداشت برای واکسیناسیون داشته باشند. اما پیش‌بینی ایده‌آل سازمان جهانی بهداشت برای واکسیناسیون چیست؟ آن‌گونه که المنظری در نشست روز گذشته توضیح داد که تخمین‌ها براساس پوشش 10درصدی جمعیت تا سپتامبر 2021 (ماه جاری) بوده است. در این میان گردش گونه‌های نگران‌کننده کووید مانند دلتا سبب پیچیدگی بیشتر شده است .در عین حال به گفته سازمان جهانی بهداشت، علی‌رغم اینکه گونه دلتا در حال حاضر گونه غالب کرونا در منطقه است، کشورهای با میانگین واکسیناسیون عمومی بالا و رعایت دستورات بهداشتی اجتماعی توانسته‌اند آمار بسیار کمتری از ابتلا و مرگ و میر بر اثر ابتلا به این واریانت داشته باشند. یکی دیگر از نقاط مهم در تخمین‌های سازمان جهانی بهداشت، پایان سال 2021 است. همه تلاش‌ها به گفته المنظری بر این است که پوشش واکسیناسیون تا پایان سال میلادی به 40درصد برسد. او اعلام کرد که براساس گمانه‌زنی‌های فعلی رسیدن به واکسیناسیون 70درصدی تا نیمه‌های سال آینده میلادی امکان‌پذیر خواهد بود: «در عین حال می‌دانیم که هدف‌گذاری‌های سال 2021 در تمام کشورها عملی نخواهد شد اما باید هر چه در توان داریم انجام دهیم تا هر چه می‌توانیم به این اهداف نزدیک‌تر شویم.» به گفته او تاکنون از 89 میلیون دوز واکسن توزیع شده میان کشورها، به لطف سازوکار کوواکس، 54 میلیون دوز به کشورهای منطقه تعلق گرفته است. اما در همین منطقه شامل 22 کشور شکاف واکسیناسیون تا اندازه‌ای است که به گفته المنظری در برخی کشورها پوشش واکسیناسیون کمتر از یک درصد و در برخی کشورها به بالای 75 درصد رسیده است.

پاسخ مدیر منطقه‌ای سازمان جهانی بهداشت  به «اعتماد» 
احمد المنظری؛ مدیر منطقه‌ای سازمان جهانی بهداشت همچنین در پاسخ به سوال خبرنگار «اعتماد» در مورد واکسن‌ها گفت: «سازمان جهانی بهداشت روند کاملا مشخصی را برای تایید هرگونه مستنداتی که در مورد اعتبار واکسن‌ها به ما ارایه می‌شود دنبال می‌کند که نتیجه سال‌ها تنظیم مقررات این پروسه‌ها است. از آغاز سال جاری ما مستندات متعددی درخصوص برخی واکسن‌های تولیدشده دریافت کرده‌ایم. همان‌گونه که به خوبی می‌دانید ما مجموعه‌ای از واکسن‌هایی را داریم که به صورت جهانی مورد تایید قرار گرفته‌اند، سازمان جهانی بهداشت بدون شک به صورت بداهه به واکسنی تاییدیه نمی‌دهد، این تاییدیه‌ها در مورد واکسن‌های قابل اطمینان و امنی صادر می‌شوند؛ تاییدیه براساس داده‌های واقعی میدانی و کارآزمایی‌های بالینی متعدد در مراحل مختلف.» مدیر منطقه مدیترانه شرقی سازمان بهداشت جهانی درخصوص موردتایید نبودن «برخی واکسن‌های موردتایید این سازمان» توسط «برخی کشورها» هم گفت: «با احترام به تاییدیه‌ای که برخی کشورها برای برخی واکسن‌ها صادر کرده‌اند، پیشنهاد ما این است که تمام واکسن‌های تایید شده که براساس استانداردهای سازمان جهانی بهداشت بوده است، مجوز بگیرند. اما گاهی برخی کشورها تمامی واکسن‌های مجوز گرفته از سازمان جهانی بهداشت را تایید نمی‌کنند و البته این بسته به اراده کشورها است و ما در پی این نیستیم که در مسوولیت چنین تصمیم‌هایی دخالت کنیم هر چند مایلیم که آنها به مجوزهای سازمان جهانی بهداشت احترام بگذارند.»

در ایران چه می‌گذرد؟
سیدجعفر حسین، نماینده سازمان جهانی بهداشت در ایران پس از اعلام آمار رسمی از موارد ابتلا و مرگ‌ومیر بر اثر کرونا، اعلام کرد که در روزهای گذشته، روندی آرام و کاهشی در آمار ابتلا و مرگ و میر در ایران مشاهده شده است. او با اشاره به تسریع روند واکسیناسیون در کشور گفت: «جمهوری اسلامی ایران روز گذشته (سه‌شنبه) از رکورد یک میلیون گذشت و توانست 1.2 میلیون نفر را در سراسر کشور واکسینه کند.» بنا بر آماری که حسین ارایه داد تا روز 13 سپتامبر (22 شهریور) بالغ بر 20درصد از جمعیت بالای 18 سال ایران واکسینه شده‌اند: «اگر روند فعلی ارسال از طریق کوواکس و سایر منابع حفظ شود، جمهوری اسلامی ایران قادر خواهد بود تا پایان سال به عدد هدف سازمان جهانی بهداشت دست پیدا کند و در واقع جمعیت بیشتری را هم تحت پوشش (واکسیناسیون) قرار دهد.» او همچنین خبر داد که با همکاری سازمان جهانی بهداشت و دفتر پناهندگان سازمان ملل، مذاکراتی در جریان است تا ایران بتواند 1.6 میلیون دوز واکسن رایگان (علاوه بر دوزهای متعلق به ایران) دریافت کند که به صورت خاص صرف واکسیناسیون پناهندگان افغان خواهد شد.  «آیا واکسن‌های داخلی در برابر کرونا ایمنی ایجاد می‌کنند؟» این سوالی بود که در جریان نشست خبری از حسین پرسیده شد. او با اشاره به اینکه واکسن‌های مورد تایید جهانی از جمله سینوفارم و آسترازنکا دراختیار ایران قرار دارند و از آنها استفاده می‌شود به دو نمونه از واکسن‌های تولید داخل اشاره کرد و گفت: «در حال حاضر در مورد واکسن‌های داخلی دو مورد یعنی برکت و پاستووک استفاده شده‌اند. اینها هنوز باید برای کسب مجوز از سازمان بهداشت جهانی ثبت شوند اما سازمان غذا و داروی ایران آنها را تایید کرده و برای همین داخل کشور مورد استفاده قرار گرفته‌اند. ما تیم‌های مشاوران را اعزام کرده‌ایم که در حال مذاکره با وزارت بهداشت هستند و روز گذشته (سه‌شنبه) از موسسه پاستور بازدید داشتند تا داده‌های موجود، نتایج کارآزمایی‌های بالینی و نتایج، عوارض و داده‌های اعتبارسنجی را بررسی کنند تا بعد در لیست مجوز اضطراری سازمان بهداشت جهانی ثبت شوند. این پروسه هم اکنون در حال انجام است.» در این نشست نماینده سازمان جهانی بهداشت در ایران در مورد دلیل نرخ بالای مرگ و میر بیماری در ایران گفت: «اگر به داده‌های موج‌ها نگاه کنید می‌بینید که پس از اعیاد و مناسبت‌ها اتفاق افتاده‌اند: دومین موج پس از عید فطر، سومین موج بعد از عید قربان، چهارمین بعد از انتخابات و پنجمین موج بعد از عاشورا اتفاق افتاد. این یعنی در این مناسبت‌ها گروه‌های بزرگی از مردم را داشته‌ایم که به دلایل مذهبی و اجتماعی یا همه با هم از خانه بیرون آمده یا درون خانه‌ها تجمع کرده بودند.» او در مورد ستاد ملی کرونا در ایران که مستقیما زیرنظر رییس‌جمهور اداره می‌شود و جلسات روزانه دارد توضیحاتی به حاضران داد و اینکه وزرای بسیاری برای کنترل وضعیت در حال کار هستند: «من از بیمارستان‌های بسیاری در ایران بازدید کردم و به شما اطمینان می‌دهم اگر سیستم درمانی ایران واکنشی تا این اندازه قوی نشان نمی‌داد تعداد کشته‌شدگان در این کشور بسیار بالاتر از این می‌بود. ما بالای صد نفر از کادر درمان در ایران را از دست دادیم که نشان‌دهنده تعهد بالای کارکنان بخش سلامت به کار بوده است.»

واکسن و تحریم
یکی از سوالاتی که در نشست خبری دیروز از سوی خبرنگاران ایرانی مطرح شد مربوط به واکسن و ارتباط آن با تحریم‌ها بود. «برنامه سازمان جهانی بهداشت برای واکسیناسیون در کشورهایی مانند ایران که درگیر تحریم اقتصادی هستند، چیست؟» ریچارد برنن، مدیر منطقه‌ای فوریت‌های سازمان جهانی بهداشت به این سوال پاسخ داد: «سازمان جهانی بهداشت از طریق سازوکار کوواکس عمل می‌کند تا از دسترسی تمام کشورها به واکسن اطمینان حاصل کند. تحریم‌ها نباید برای دسترسی به واکسن از طریق کوواکس محدودیتی ایجاد کنند. تا امروز هم بنا بر اطلاعی که داریم این موضوع (تحریم) در هیچ کشوری (برای دسترسی به واکسن) مساله‌ساز نبوده است. در مورد ایران موضوعی که داریم بررسی می‌کنیم دسترسی‌اش به واکسن‌های بیشتر است تا بتواند جمعیت بیشتری از پناهندگانی که با سخاوت میزبانی‌شان را برعهده دارد را هم واکسینه کند. تا جایی که می‌دانم در مورد ایران یا هیچ کشور دیگری محدودیتی برای دسترسی به واکسن از طریق کوواکس یا سازوکارهای دیگر مورد حمایت سازمان بهداشت جهانی نبوده است.»